2.4 | လူ့အခွင့်အရေး အခြေခံဗဟုသုတဖြင့် သင့်အသင်းအဖွဲ့ကို ပြင်ဆင်ခြင်း

ကွဲပြားသည့် နောက်ခံအတွေ့အကြုံရှိသူများဖြင့် အသင်းအဖွဲ့ဝင်များကို ရွေးချယ်ခန့်ထားစဉ်တွင်၊ လူတဦးချင်းစီအနေဖြင့် လူ့အခွင့်အရေးအခြေခံဗဟုသုတကို နားလည်ကျွမ်းကျင်ရန်လိုအပ်ပါသည်။ ၎င်းသည် သုံးသပ်မှုလုပ်ငန်းစဉ်ကို တစိတ်တပိုင်းမဟုတ်ဘဲ လုံးဝအနေဖြင့် တိကျစွာ ဆောင်ရွက်နိုင်ရန်အတွက် မဖြစ်မနေလိုအပ်သောအချက်ဖြစ်သည်။ အခြေခံအကြောင်းအရာကို အောက်တွင် တင်ပြထားသော်လည်း၊ အသင်းအဖွဲ့ဝင်တစ်ဦးချင်းစီ၏ တာဝန်အပေါ်မူတည်၍ သို့မဟုတ် ကိုယ်ပိုင်စူးစမ်းလိုစိတ်အပေါ်မူတည်၍ နက်နဲသိမြင်မှုအတွက် နောက်ထပ်လေ့လာစဉ်းစားမှုများ လိုအပ်လာနိုင်ပါသည်။

t
လူ့အခွင့်အရေးများ
ကိုယ်ရေးအခွင့်အရေ
ထုတ်ဖော်ပြောဆိုခွင့
မခွဲခြားဆက်ဆံခံရသောအခွင့်အရေ

လူ့အခွင့်အရေးဆိုသည်မှာ လူမျိုး၊ ကျား၊ မ၊ နိုင်ငံသား၊ သို့မဟုတ် အခြားသော ကွဲပြားသောအချက်များ မခွဲခြားဘဲ လူတိုင်းတွင် မွေးရာပါ လွတ်လပ်မှုနှင့် အကာအကွယ်များဖြစ်သည်။ ယင်းအခွင့်အရေးသုံးဆယ်ကို အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာလူ့အခွင့်အရေးကြေညာစာတမ်းတွင် ထည့်သွင်းဖော်ပြထားပြီး အဆိုပါအခွင့်အရေးများအပေါ် ပဋိညာဉ်နှစ်ခုထပ်၍ ချဲ့ထွင်ထားပါသည်– ဥပမာ- နိုင်ငံသားနှင့်နိုင်ငံရေးအခွင့်အရေးဆိုင်ရာ နိုင်ငံတကာပဋိညာဉ် (International Covenant on Civil and Political Rights) နှင့် စီးပွားရေး၊ လူမှုရေးနှင့် ယဉ်ကျေးမှုဆိုင်ရာ နိုင်ငံတကာပဋိညာဉ် (What are Human Rights?) (အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာလူ့အခွင့်အရေးဥပဒေမူကြမ်းဟုခေါ်သည်) – ဤအခွင့်အရေးများသည် နိုင်ငံသား၊ နိုင်ငံရေး၊ စီးပွားရေး၊ လူမှုရေး၊ ပိုမိုသိရှိလိုပါက၊ လူ့အခွင့်အရေးဆိုသည်မှာ အဘယ်နည်း။ ကုလသမဂ္ဂလူ့အခွင့်အရေးဆိုင်ရာ မဟာမင်းကြီးရုံး (OHCHR) မှ

နိုင်ငံတကာ လူ့အခွင့်အရေး ဥပဒေကြမ်းတွင် သတ်မှတ်ထားသည့် လူ့အခွင့်အရေး နယ်ပယ်သည် ကျယ်ပြန့်သော်လည်း ဖြစ်နိုင်ချေရှိသော လူ့လုပ်ဆောင်မှုများနှင့် အပြန်အလှန်တုံ့ပြန်မှုအားလုံး၏ နယ်ပယ်ကို ရောင်ပြန်ဟပ်ကာ CLARITI တွင် ထည့်သွင်းစဉ်းစားထားသော အခွင့်အရေးများသည် ဒစ်ဂျစ်တယ်ပလက်ဖောင်းများနှင့် တယ်လီကွန်းများမှ တိုက်ရိုက်အကျိုးသက်ရောက်လေ့ရှိသည့် အခွင့်အရေးများဖြစ်သည့် အဓိကအားဖြင့် ကိုယ်ရေးကိုယ်တာအခွင့်အရေး၊ လွတ်လပ်စွာထုတ်ဖော်ပြောဆိုခွင့်နှင့် သတင်းအချက်အလက်ဆိုင်ရာ အခွင့်အရေးနှင့် ခွဲခြားဆက်ဆံမှုကင်းရှင်းပိုင်ခွင့်တို့ဖြစ်သည်။ သို့သော် ဤခွဲခြမ်းစိတ်ဖြာမှုကို သင်လုပ်ဆောင်သောအခါတွင်၊ အွန်လိုင်းအန္တရာယ်သည် အော့ဖ်လိုင်းအန္တရာယ်အထိ မည်ကဲ့သို့ တိုးလာနိုင်သည်ကို ထည့်သွင်းစဉ်းစားပါ။

ကိုယ်ရေးကိုယ်တာအခွင့်အရေးသည် လူတစ်ဦးချင်းစီ၏ ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်၊ ဂုဏ်သိက္ခာနှင့် ပုဂ္ဂိုလ်ရေးလွတ်လပ်ခွင့်ကို အကာအကွယ်ပေးရာတွင် အခြေခံလူ့အခွင့်အရေးဖြစ်သည်။ ၎င်းသည် လူတစ်ဦးချင်းစီအား ၎င်းတို့၏ကိုယ်ရေးကိုယ်တာအချက်အလက်များကို ဝင်ရောက်ကြည့်ရှုခွင့်ရှိသူအား ကန့်သတ်ခြင်းဖြင့် ခိုင်လုံမှုမရှိသော ဝင်ရောက်စွက်ဖက်မှုနှင့် နိုင်ထက်စီးနင်းနှင့် တရားမျှတမှုမရှိသော အာဏာကို အသုံးပြုခြင်းမှ ကာကွယ်ပေးသည်။ ကိုယ်ရေးကိုယ်တာအခွင့်အရေးကို အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာလူ့အခွင့်အရေးကြေညာစာတမ်း (UDHR) ၏ အပိုဒ် 12 နှင့် နိုင်ငံသားနှင့် နိုင်ငံရေးအခွင့်အရေးဆိုင်ရာ နိုင်ငံတကာပဋိညာဉ် (ICCPR) ၏ အပိုဒ် 17 အောက်တွင် အသိအမှတ်ပြုထားသည်။ ၎င်းသည် လွတ်လပ်စွာ ထုတ်ဖော်ပြောဆိုခွင့်၊ လွတ်လပ်စွာ အသင်းအဖွဲ့နှင့် စုဝေးခွင့်၊ သတင်းရယူခွင့်၊ နှင့် ခွဲခြားဆက်ဆံမှု ကင်းရှင်းခွင့်တို့ကဲ့သို့သော အခြားသော လူ့အခွင့်အရေးများကို ခံစားခွင့်ရရန် တံခါးပေါက်တစ်ခုဖြစ်သည်။

ယနေ့ခေတ် ဒစ်ဂျစ်တယ်လူ့အဖွဲ့အစည်းတွင် မရှိမဖြစ်လိုအပ်သော ခေတ်မီဒစ်ဂျစ်တယ်ဝန်ဆောင်မှုများကို ရယူရန် ၎င်းတို့၏ဒေတာများကို ဒစ်ဂျစ်တယ်ပလပ်ဖောင်းများနှင့် တယ်လီကွန်းများသို့ ယုံကြည်ရမည်ဖြစ်ပြီး၊ ကိုယ်ရေးကိုယ်တာအခွင့်အရေးသည် ယခင်ကထက် ပိုမိုအရေးကြီးလာပါသည်။ ကုမ္ပဏီများနှင့် အစိုးရများအတွက် အသုံးပြုသူဒေတာအများအပြားကို စုဆောင်း၊ သိမ်းဆည်းရန်၊ စီမံဆောင်ရွက်ရန်နှင့် အသုံးပြုရန် ဆန္ဒရှိမှုနှင့် စွမ်းရည်များ တိုးပွားလာသည်နှင့်အမျှ ဒေတာကိုယ်ရေးကိုယ်တာ အကောင်းဆုံးအလေ့အကျင့်များကို ချိုးဖောက်မှု၊ အသုံးပြုသူဒေတာအလွဲသုံးမှုနှင့် အစိုးရစောင့်ကြည့်မှုများကြောင့် သုံးစွဲသူများ၏ အခွင့်အရေးများကို ချိုးဖောက်ခံရနိုင်ခြေလည်း များလာသည်။ ဤအဆုံးသတ်အတွက်၊ ဤအခွင့်အရေးကို အပျက်သဘောဆောင်သောသက်ရောက်မှုရှိနိုင်သော အောက်ပါအလားအလာများကို အကဲဖြတ်ပါမည်။

  1. အစိုးရစောင့်ကြည့်လေ့လာရေး– “ ဥပဒေစိုးမိုးရေး” သို့မဟုတ် “ နိုင်ငံတော်လုံခြုံရေး” ရည်ရွယ်ချက်များအတွက် အစိုးရများက ၎င်းတို့၏တရားစီရင်ပိုင်ခွင့်အောက်ရှိ ဒစ်ဂျစ်တယ်ပလပ်ဖောင်းများနှင့် တယ်လီကွန်းများကို အမိန့်ပေးခြင်းကြောင့် ကုမ္ပဏီသည် မည်ကဲ့သို့ ပုဂ္ဂိုလ်ရေးဆိုင်ရာအခွင့်အရေးချိုးဖောက်မှုများတွင် ပါဝင်နိုင်သည်ကို သင်အကဲဖြတ်ပါမည်။
  2. ကိုယ်ရေးကိုယ်တာ ကာကွယ်ရေး အလေ့အကျင့်များ– ဒစ်ဂျစ်တယ်ပလပ်ဖောင်းများသည် ပိုမိုကောင်းမွန်သော ဖောက်သည်ဝန်ဆောင်မှုများ၊ အတွေ့အကြုံများနှင့် ပိုမိုကောင်းမွန်သော လုပ်ဆောင်ချက်များအတွက် အသုံးပြုသူဒေတာကို စုဆောင်း၊ လုပ်ဆောင်ရန်နှင့် ထိန်းသိမ်းပါ။ ကုမ္ပဏီသည် နိုင်ငံတကာ ဒေတာ ကိုယ်ရေးကိုယ်တာ အကောင်းဆုံး အလေ့အကျင့်များကို လိုက်နာသည့် အတိုင်းအတာကို အကဲဖြတ်ပြီး သုံးစွဲသူများ၏ ကိုယ်ရေးကိုယ်တာအခွင့်အရေးကို ကာကွယ်ပေးပါသည်။
  3. ဒေတာချိုးဖောက်မှုများ & လုံခြုံရေး– ကုမ္ပဏီသည် ချိုးဖောက်မှုများကို တားဆီးရန် နိုင်ငံတကာ ဒေတာလုံခြုံရေး အကောင်းဆုံး အလေ့အကျင့်များကို လိုက်နာခြင်း ရှိမရှိ သင် အကဲဖြတ်ပါမည်။
  4. ဖောက်သည်ဒေတာကို မျှဝေခြင်း– ကုမ္ပဏီသည် ၎င်းတို့၏ ဒေတာကို ပြင်ပအဖွဲ့အစည်းများနှင့် မျှဝေသည့်အခါတွင်ပင် သုံးစွဲသူများ၏ လျှို့ဝှက်ရေးကို ကာကွယ်ပေးခြင်းရှိမရှိ သင်အကဲဖြတ်မည်ဖြစ်သည်။

သက်ရောက်မှုအကဲဖြတ်မှုကို သင်လုပ်ဆောင်သောအခါ ၎င်းတို့တစ်ခုစီ၏အဓိပ္ပာယ်နှင့်ပတ်သက်သော အသေးစိတ်ရှင်းလင်းချက်များကို သင်တွေ့လိမ့်မည်။

နည်းပညာကုမ္ပဏီများနှင့် တယ်လီကွန်းများသည် ဒေတာကိုယ်ရေးကိုယ်တာနှင့် လုံခြုံရေးဆိုင်ရာ အကောင်းဆုံးအလေ့အကျင့်များ (ဥပမာ EU GDPR)တွင် ဖော်ပြထားသည့် အခွင့်အရေးများကို မြှင့်တင်ပေးခြင်း၊ ပွင့်လင်းမြင်သာမှုနှင့် တာဝန်ခံမှုဆိုင်ရာ အစီအမံများကို အကောင်အထည်ဖော်ခြင်းဖြင့် ၎င်းတို့၏ သုံးစွဲသူများ၏ ကိုယ်ရေးကိုယ်တာအခွင့်အရေးကို ကာကွယ်ရာတွင် မရှိမဖြစ်အခန်းကဏ္ဍမှ ပါဝင်ပါသည်။

လွတ်လပ်စွာထုတ်ဖော်ပြောဆိုခွင့် (FOE) သည် အချက်အလက် သို့မဟုတ် ထင်မြင်ယူဆချက်များကို ရှာဖွေရန်၊ လက်ခံနိုင် သို့မဟုတ် ပေးပို့နိုင်စွမ်းကို လွှမ်းခြုံထားသည်။ ၎င်းသည် လူ့အခွင့်အရေးကြေညာစာတမ်း (UDHR) နှင့် နိုင်ငံသားနှင့် နိုင်ငံရေးအခွင့်အရေးဆိုင်ရာ နိုင်ငံတကာပဋိညာဉ်များ (ICCPR) ၏ အပိုဒ် 19 တွင် ပြဌာန်းထားသော အခြေခံလူ့အခွင့်အရေးဖြစ်သည်။ ဒစ်ဂျစ်တယ်ခေတ်တွင်၊ ၎င်းတွင် အင်တာနက်အသုံးပြုခွင့်နှင့် ပလပ်ဖောင်းများတွင် အရည်အသွေးအမျိုးမျိုးရှိသော အကြောင်းအရာမျိုးစုံကို ရပိုင်ခွင့်တို့ ပါဝင်သည်။ သို့သော်၊ ကုမ္ပဏီတစ်ခုသည် အန္တရာယ်ရှိသောအကြောင်းအရာကိစ္စများတွင်၊ သို့မဟုတ် ထိုအကြောင်းအရာကို ပုံမှန်အသုံးပြုနေသည့် သရုပ်ဆောင်များအတွက် ဤအခွင့်အရေးကို ခံစားခွင့်ကို ကန့်သတ်နိုင်သည်။ ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်းရှိ အစိုးရများသည် ကလေးသူငယ်လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ အလွဲသုံးစားပြုမှု သို့မဟုတ် မူပိုင်ခွင့်ချိုးဖောက်သည့် အကြောင်းအရာများကဲ့သို့ တစ်ကမ္ဘာလုံးက အန္တရာယ်ရှိသည်ဟု ယူဆသည့် အကြောင်းအရာများအတွက် ဤအခွင့်အရေးကို ကန့်သတ်ထားသည်။ သို့သော်လည်း FOE ကို ကာကွယ်ရန်နှင့် လေးစားရန် ရည်ရွယ်သည့် လုပ်ဆောင်ချက်များသည် အဆိုပါ ကန့်သတ်ချက်များ ကျယ်ပြန့်လွန်းပါက သို့မဟုတ် ထိန်းချုပ်မှု မလုံလောက်သော အန္တရာယ်ရှိသော အွန်လိုင်းနှင့် အော့ဖ်လိုင်းပတ်ဝန်းကျင်တွင် လွတ်လပ်စွာ ထုတ်ဖော်ပြောဆိုခွင့်ကို အပျက်သဘောဆောင်သော သက်ရောက်မှုရှိမည်ဆိုပါက ဆင်ဆာဖြတ်တောက်ရန် ဦးတည်သွားနိုင်သည်။ ထို့အပြင်၊ အာဏာရှင်အစိုးရများသည် အွန်လိုင်းပတ်၀န်းကျင်ကို လျှို့ဝှက်စွာ ထိန်းချုပ်ရန် ၎င်းတို့၏တရားဝင်နှင့် တရားရေးဆိုင်ရာ အခွင့်အာဏာများကို အသုံးပြုခဲ့သည်။ ဒါတွေကို စိတ်ထဲမှတ်ထားပြီး၊ ဒီအခွင့်အရေးအပေါ် အပျက်သဘောဆောင်တဲ့ သက်ရောက်မှုတွေရဲ့ အောက်ပါ ဖြစ်နိုင်ခြေတွေကို အကဲဖြတ်ပါလိမ့်မယ်။

    1. အစိုးရဆင်ဆာဖြတ်တောက်မှု- အစိုးရများသည် အကြောင်းအရာ၊ ဝဘ်ဆိုက်များနှင့် ဝန်ဆောင်မှုအားလုံးကို ဖယ်ရှားရန် သို့မဟုတ် အသုံးပြုသူအကောင့်များကို ကန့်သတ်ရန် ၎င်းတို့၏တရားစီရင်ပိုင်ခွင့်အောက်ရှိ ဒစ်ဂျစ်တယ်ပလပ်ဖောင်းများနှင့် တယ်လီကွန်းများကို အမိန့်ပေးခြင်းကြောင့် ကုမ္ပဏီသည် FOE အခွင့်အရေးချိုးဖောက်မှုများတွင် မည်သို့ပါဝင်နိုင်သည်ကို သင်အကဲဖြတ်မည်ဖြစ်သည်။
    2. အစိုးရ သတင်းအချက်အလက်များ ဖြန့်ဝေခြင်း- အစိုးရသည် တစ်ခါတစ်ရံတွင် အခွင့်အရေးများကို မြှင့်တင်ရန် သို့မဟုတ် ချိုးဖောက်နိုင်သည့် အကြောင်းရင်းအမျိုးမျိုးအတွက် သတင်းဖြန့်ဝေရန် တယ်လီဖုန်းဆက်သွယ်ရေးနှင့် အကြောင်းအရာပလပ်ဖောင်းများကို အသုံးပြုသည်။ ထိုသို့သောအမိန့်များကို လိုက်နာသောအခါတွင် FOE ၏အခွင့်အရေးကို ချိုးဖောက်မှုများတွင် ကုမ္ပဏီ၏အခန်းကဏ္ဍကို သင်အကဲဖြတ်ပါမည်။
    3. အကြောင်းအရာ စိစစ်ရေးမူဝါဒ (ပလပ်ဖောင်းများသာ): အလွန်အကဲဖြတ်ခြင်းသည် အသုံးပြုသူများ၏ဝင်ရောက်ခွင့်နှင့် သတင်းအချက်အလက်မျှဝေနိုင်မှုကို ကန့်သတ်နိုင်ပြီး အလယ်အလတ်အကဲဖြတ်မှုသည် အန္တရာယ်ရှိသောအွန်လိုင်းပတ်ဝန်းကျင်ကို လွယ်ကူချောမွေ့စေသောကြောင့် ကုမ္ပဏီ၏အကြောင်းအရာစိစစ်မှုသည် FOE အခွင့်အရေးအပေါ် မည်သို့အကျိုးသက်ရောက်သည်ကို အကဲဖြတ်မည်ဖြစ်သည်။
    4. အကြောင်းအရာ & ကြော်ငြာမြှင့်တင်ရေး အယ်လဂိုရီသမ် (ပလပ်ဖောင်းများသာ): တစ်ဖက်တွင်၊ အကြောင်းအရာနှင့် ကြော်ငြာမြှင့်တင်ရေး အယ်လဂိုရီသမ်များသည် သုံးစွဲသူများအား ဆွဲဆောင်မှုနှင့် အပြုသဘောဆောင်သော အချက်အလက်များနှင့် ကမ်းလှမ်းချက်များကို ဝင်ရောက်ကြည့်ရှုရန် ခွင့်ပြုနိုင်သည်။ အခြားတစ်ဖက်တွင်၊ ၎င်းသည် အသုံးပြုသူများအား ဘက်လိုက်သောအကြောင်းအရာ သို့မဟုတ် အခြားအန္တရာယ်ရှိသော အကြောင်းအရာများကို ဖော်ထုတ်နိုင်သည်။ ကုမ္ပဏီ၏အကြောင်းအရာနှင့် ကြော်ငြာမြှင့်တင်ရေး အယ်လဂိုရီသမ်သည် FOE ၏အခွင့်အရေးအပေါ် မည်သို့အကျိုးသက်ရောက်သည်ကို အကဲဖြတ်မည်ဖြစ်သည်။
    5. ရွေးချယ်မှု သုညအဆင့်သတ်မှတ်ခြင်း (telcos များသာ): ဒေတာ အခကြေးငွေမယူဘဲ အချို့သောအင်တာနက်ဝန်ဆောင်မှုများကို ပေးဆောင်ခြင်းသည် သုံးစွဲသူများ၏ သတင်းအချက်အလက်နှင့် သုညအဆင့်မဟုတ်သော ဝန်ဆောင်မှုများသို့ ဝင်ရောက်ခွင့်ကို ကန့်သတ်နိုင်ပြီး ကျန်းမာရေးစောင့်ရှောက်မှုနှင့် ပညာရေးကဲ့သို့သော သတင်းအချက်အလက်များကို လက်လှမ်းမီမှု နည်းပါးစေပါသည်။ တယ်လီကွန်း၏ သုညအဆင့်သတ်မှတ်ချက်သည် FOE ကို မည်ကဲ့သို့အကျိုးသက်ရောက်သည်ကို အကဲဖြတ်မည်ဖြစ်သည်။
    6. အစိုးရမှ အမိန့်ပေးထားသော ကွန်ရက်ပြတ်တောက်မှု (တယ်လီကွန်းများသာ)- အကြောင်းအရာများ သို့မဟုတ် ဝဘ်ဆိုက်များနှင့် ဝန်ဆောင်မှုအားလုံးကို ဖယ်ရှားရန် အစိုးရများက ၎င်းတို့၏တရားစီရင်ပိုင်ခွင့်အောက်ရှိ တယ်လီကွန်းများကို မှာကြားမှုကြောင့် FOE အခွင့်အရေးချိုးဖောက်မှုများတွင် ကုမ္ပဏီက မည်သို့ပါဝင်နိုင်သည်ကို သင်အကဲဖြတ်ပါမည်။

သက်ရောက်မှုအကဲဖြတ်မှုကို သင်လုပ်ဆောင်သောအခါ ၎င်းတို့တစ်ခုစီ၏ အဓိပ္ပာယ်နှင့်ပတ်သက်သော အသေးစိတ်အချက်အလက်များကို သင်တွေ့လိမ့်မည်။

ဒစ်ဂျစ်တယ်ပလပ်ဖောင်းများနှင့် တယ်လီကွန်းများသည် ၎င်းတို့၏မူဝါဒများနှင့် ကျင့်ထုံးများတွင် လူ့အခွင့်အရေးအခြေခံမူများကို လိုက်နာခြင်း၊ အခွင့်အရေးမြှင့်တင်ခြင်းအစပျိုးမှုများတွင် ပါဝင်ခြင်း၊ တာဝန်ယူမှုရှိသော အကြောင်းအရာများကို ထိန်းညှိခြင်းနှင့် AI အလေ့အကျင့်များကို လိုက်နာဆောင်ရွက်ခြင်း၊ ပွင့်လင်းမြင်သာမှုနှင့် တာဝန်ခံမှုဆိုင်ရာ အစီအမံများကို အကောင်အထည်ဖော်ခြင်းနှင့် အခွင့်အရေးလေးစားမှုဆိုင်ရာ သက်ဆိုင်သူများနှင့် ပူးပေါင်းခြင်းဖြင့် ဒစ်ဂျစ်တယ်ပလပ်ဖောင်းများနှင့် တယ်လီကွန်းများသည် မရှိမဖြစ်အခန်းကဏ္ဍမှ ပါဝင်ပါသည်။

လူမျိုး၊ အသားအရောင်၊ လိင်၊ ဘာသာစကား၊ ဘာသာရေး၊ နိုင်ငံရေး သို့မဟုတ် အခြားထင်မြင်ယူဆချက်၊ အမျိုးသား သို့မဟုတ် လူမှုရေးဇစ်မြစ်၊ ပိုင်ဆိုင်မှု၊ မွေးဖွားမှု သို့မဟုတ် အခြားအဆင့်အတန်းမခွဲခြားဘဲ လူတိုင်းကို ခွဲခြားဆက်ဆံခြင်းမပြုသည့်အခွင့်အရေးကိုဆိုလိုသည်။ ဒစ်ဂျစ်တယ်အခွင့်အရေးဆိုင်ရာ အခြေအနေတွင်၊ ၎င်းသည် လူတစ်ဦး၏မွေးဖွားခြင်း သို့မဟုတ် ခွဲခြားသတ်မှတ်ခြင်းမရှိဘဲ ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာ သို့မဟုတ် ဒစ်ဂျစ်တယ်ဝန်ဆောင်မှုများကို ရယူသုံးစွဲနိုင်မှုကို ဆိုလိုသည်။

ခွဲခြားဆက်ဆံမှုမရှိသောအခွင့်အရေးသည် နိုင်ငံတကာနှင့် ဒေသဆိုင်ရာတူရိယာအမျိုးမျိုးဖြင့် အသိအမှတ်ပြုကာကွယ်ထားသော အခြေခံလူ့အခွင့်အရေးတစ်ခုဖြစ်သည့်အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာလူ့အခွင့်အရေးကြေညာစာတမ်း (UDHR)၊ နိုင်ငံတကာ နိုင်ငံသားနှင့်နိုင်ငံရေးအခွင့်အရေးဆိုင်ရာပဋိညာဉ် (ICCPR)၊ စီးပွားရေး၊ လူမှုရေးနှင့် ယဉ်ကျေးမှုဆိုင်ရာ နိုင်ငံတကာပဋိညာဉ် (ICESCR)၊ အမျိုးသမီးများအား ခွဲခြားဆက်ဆံခံရမှု ပပျောက်ရေးဆိုင်ရာ သဘောတူစာချုပ် (CESCR)၊ ကလေးသူငယ်အခွင့်အရေးများ (CRC) နှင့် မသန်စွမ်းသူများ၏အခွင့်အရေးများဆိုင်ရာ သဘောတူစာချုပ် (CRPD)။

ကုမ္ပဏီသည် ၎င်း၏ အယ်လ်ဂိုရီသမ် ဆုံးဖြတ်ချက်ချခြင်းမှ ခွဲခြားဆက်ဆံခြင်းမပြုခြင်းဆိုင်ရာ အခွင့်အရေးအပေါ် မည်ကဲ့သို့ အကျိုးသက်ရောက်သည်ကို သင် အကဲဖြတ်ပါမည်။ အယ်လဂိုရီသမ်များက ပြုလုပ်သော ဆုံးဖြတ်ချက်များသည် လူ့အဖွဲ့အစည်းအတွင်း ပိုမိုကျယ်ပြန့်သော ဘက်လိုက်မှုများကို မရည်ရွယ်ဘဲ ထင်ဟပ်စေနိုင်သောကြောင့်၊ အဆိုပါ အယ်လဂိုရီသမ်များကို မွေးရာပါအတိုင်း ထင်ဟပ်စေမည့် ဒေတာများကို အခြေခံ၍ တီထွင်ထားပါသည်။ အယ်လဂိုရီသမ်နည်းဖြင့် ဆုံးဖြတ်ချက်ချသည့် ဒစ်ဂျစ်တယ်ဝန်ဆောင်မှုများကို ပံ့ပိုးပေးသည့် နည်းပညာကုမ္ပဏီများသည် ဘဏ္ဍာရေးဝန်ဆောင်မှုများ၊ ကျန်းမာရေးစောင့်ရှောက်မှု၊ ပညာရေးနှင့် အသက်မွေးဝမ်းကြောင်းဆိုင်ရာ အခွင့်အလမ်းများကို ဖန်တီးခြင်းဖြင့် ဤအခွင့်အရေးကို ထိခိုက်စေနိုင်ပြီး ဘေးဖယ်ထားသောအုပ်စုများကို ခွဲခြားဆက်ဆံမှုများ ဖြစ်ပေါ်စေပါသည်။

ဒစ်ဂျစ်တယ်ပလပ်ဖောင်းများသည် ဆုံးဖြတ်ချက်ချရာတွင် အယ်လဂိုရီသမ်များကို အသုံးပြုသည့်အခါ ပွင့်လင်းမြင်သာမှုရှိခြင်း၊ ပုံမှန်ပြန်လည်သုံးသပ်ခြင်း၊ ကုစားခြင်းအစီအမံများပြုလုပ်ခြင်းနှင့် အခွင့်အရေးလေးစားခြင်းဆိုင်ရာ သက်ဆိုင်သူများနှင့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ခြင်းတို့ဖြင့် ခွဲခြားဆက်ဆံခြင်းမပြုသည့်အခွင့်အရေးကို ကာကွယ်နိုင်သည်။

ဝေါဟာရ
အယ်လ္ဂိုရစ်သမ်
နိုင်ငံပြင်ပဥပဒေ
ဂျီဒီပီအာ
အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ လူ့အခွင့်အရေး ဥပဒေကြမ်း
လူနည်းစု အုပ်စု

ဒစ်ဂျစ်တယ် နည်းပညာတွင်၊ အယ်လ္ဂိုရစ်သမ်များဆိုသည်မှာ ကွန်ပျူတာစနစ်တစ်ခုက ပြဿနာတစ်ခုကို ဖြေရှင်းရန် သို့မဟုတ် ဒစ်ဂျစ်တယ် ဝန်ဆောင်မှုတခုကို ပေးရန် အသုံးပြုသော ဒစ်ဂျစ်တယ် ညွှန်ကြားချက်များ၏ အစီအစဉ်တစ်ခုဖြစ်ပါသည်။ အွန်လိုင်းကို မိသားစုများအတွက် ပိုမိုလုံခြုံရန်ပြုလုပ်ပေးနေသော အဖွဲ့အစည်းတစ်ခုဖြစ်သည့် ပဲရန့်ဇုန်အရ အသုံးပြုသူများက ပလက်ဖောင်းများနှင့် ဝဘ်ဆိုက်များကို အသုံးပြုရာတွင် ပေးမိသောအချက်အလက် သို့မဟုတ် အွန်လိုင်းအသုံးပြုနေစဥ် ဒေါင်းလုဒ်ခြင်းခံရသော ကွက်ကီးများသည် အယ်လ္ဂိုရစ်သမ်အား သတင်းအချက်အလက်များပေးအပ်သည်။ ပေးပို့သောသတင်းအချက်အလက်များတွင် ဥပမာများအနေဖြင့် အသုံးပြုသူများ၏ တည်နေရာ၊ အနုပညာရှင်များ၊ ဝါသနာများ နှင့် စိတ်ဝင်စားသောအကြောင်းအရာများ ပါဝင်ပါသည်။ အယ်လ္ဂိုရစ်သမ်များသည် အသုံးပြုသူများ ဖတ်ရှုမှု၊ကြည့်ရှုမှု၊ ဝယ်ယူမှု၊ မျှဝေမှု များသောအကြောင်းအရာများ၊ ကြော်ငြာများ နှင့် ဝန်ဆောင်မှုအကြံပြုချက်များ ကို အသုံးပြုသူ၏အချက်အလက်များကိုစုဆောင်းခြင်းဖြင့် ခန့်မှန်းနိုင်ပါသည်။

အယ်လ္ဂိုရစ်သမ်များကို အချက်အလက်နှင့်အခြားအကြောင်းအရာများကိုအခြေခံပြီး ဆုံးဖြတ်ချက်များချရန်အသုံးပြုနိုင်ပါသည်။ ဥပမာအားဖြင့်၊ ဆုံးဖြတ်ချက်ချနိုင်သောအယ်လ္ဂိုရစ်သမ်များကို ဘဏ္ဍာရေးတွင် စျေးကွက်တိုးတက်မှုများကို စိစစ်ရန်နှင့် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုဆိုင်ရာ ဆုံးဖြတ်ချက်များချရန် အသုံးပြုနိုင်ပါသည်။ ကျန်းမာရေးဌာနတွင် ဆုံးဖြတ်ချက်ချနိုင်သော အယ်လ္ဂိုရစ်သမ်များကို လူနာအချက်အလက်များကို စိစစ်ရန်နှင့် ကုထုံးအကြံပြုချက်များ ရေးဆွဲရန် အသုံးပြုနိုင်ပါသည်။ သယ်ယူပို့ဆောင်ရေးတွင် ဆုံးဖြတ်ချက်ချနိုင်သောအယ်လ္ဂိုရစ်သမ်များသည် ယာဥ်ကြောပိတ်စို့မှုကိုလျော့ချရန်နှင့် ယာဥ်လမ်းကြောင်းများကို ချောမွေ့စေရန်အသုံးပြုနိုင်ပါသည်။

အစိုးရများ (အားလုံးမဟုတ်သော်လည်း ဆက်ဆံရေးအုပ်ချုပ်ရေးသို့မဟုတ် အုပ်ချုပ်ရေးတစ်ခုသို့ မဟုတ် အတူတကွ အုပ်ချုပ်ရေး) သည် နိုင်ငံ၏ ဥပဒေများ၏ အကန့်အသတ်များကို ကျော်လွှား၍ အာဏာကို အသုံးပြုခြင်းဖြစ်ပြီး၊ ထို့ကြောင့် ၎င်းသည် တရားမဝင်စွာ သတ်မှတ်နိုင်ပါသည်။ သို့သော် ဤနိုင်ငံများတွင် အုပ်ချုပ်မှုနှင့် ဥပဒေအဖွဲ့များသည် အပြည့်အစုံ သီးခြားမရှိပါက အာဏာပိုင်အား အကောက်ခွန်မရှိနိုင်ပါ။
ဂျီဒီပီအာသည် အီးယူ၏ အထွေထွေ ဒေတာ ကာကွယ်မှု စည်းမျဉ်း ဖြစ်သည်။ ၎င်းသည် အီးယူပြည်သူများ သို့မဟုတ် နေထိုင်သူများ၏ ပုဂ္ဂိုလ်ရေးဒေတာကို ပြုလုပ်သော မည်သည့်အဖွဲ့အစည်းမျှပေါ်တွင် လျှောက်ထားသော ဒေတာကာကွယ်မှုနှင့် ကိုယ်ရေးကိုယ်တာအခွင့်အရေးဥပဒေဖြစ်ပါသည်။ ဤဥပဒေသည် ထို ဒေတာကို အဖွဲ့အစည်းများတွင်၊ အဖွဲ့အစည်းသည် အီးယူ တွင် မတည်ရှိပါကလည်း လျှောက်ထားပါသည်။

အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ လူ့အခွင့်အရေး ဥပဒေကြမ်းသည် အဓိက အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ စာရွက်စာတမ်း သုံးပုဒ်ကို စုစည်း၍ ရည်ညွှန်းသော အသုံးအနှုန်းဖြစ်သည်။

  • လူ့အခွင့်အရေးကြေငြာစာတမ်းသည် ၁၉၄၈ ခုနှစ်တွင် ကုလသမဂ္ဂမှ အသိအမှတ်ပြုခဲ့သည်။ UDHR သည် တရားဝင်အတည်ပြုထားသော စာချုပ်မဟုတ်ပါ၊ သို့သော် လူ့အခွင့်အရေး အခြေခံမူများကို အကျဉ်းချုပ် ဖော်ပြထားသော အခြေခံစာတမ်းဖြစ်သည်။
  • ICCPR သည် ၁၉၆၆ ခုနှစ်တွင် ကုလသမဂ္ဂမှ အသိအမှတ်ပြုခဲ့သည်။ ICCPR သည် နိုင်ငံရေးနှင့် ဥပဒေရေးရာ အခွင့်အရေးများအား ပေါ်လွင်စွာ ဖော်ပြထားသည်၊ ဥပမာ- အသက်ရှင်ခွင့်၊ လွတ်လပ်စွာပြောဆိုခွင့်၊ တရားစွဲခွင့်များကို ရည်ညွှန်းသည်။ ၎င်းသည် တရားဝင်သတ်မှတ်ထားသော စာချုပ်ဖြစ်ပြီး၊ ထိုစာချုပ်ကို လက်ခံလိုက်သော အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများသည် အဆိုပါအခွင့်အရေးများကို လေးစားပြီး ကာကွယ်ရမည်ဟု ကတိပေးကြသည်။
  • အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ စီးပွားရေး၊ လူမှုရေးနှင့် ယဉ်ကျေးမှုဆိုင်ရာ အခွင့်အရေး စာချုပ် (ICESCR) သည် ၁၉၆၆ ခုနှစ်တွင် အသိအမှတ်ပြုခဲ့ပြီး၊ ICESCR သည် စီးပွားရေး၊ လူမှုရေးနှင့် ယဉ်ကျေးမှုဆိုင်ရာ အခွင့်အရေးများအား ပေါ်လွင်စွာ ဖော်ပြထားသည်၊ ၎င်းအခွင့်အရေးများတွင် အလုပ်ခွင့်၊ ပညာရေးခွင့်နှင့် မိမိကိုယ်ပိုင် အသက်မွေးဝမ်းကြောင်းရခွင့်များ ပါဝင်သည်။ ၎င်းသည် တရားဝင်သတ်မှတ်ထားသော စာချုပ်ဖြစ်ပြီး၊ ထိုစာချုပ်ကို လက်ခံသော အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများသည် အဆိုပါအခွင့်အရေးများကို မြှင့်တင်ပေးရန်နှင့် ကာကွယ်ရမည်ဟု ကတိပေးကြသည်။
လူနည်းစု အုပ်စုများဆိုသည်မှာ အာဏာရှိသူများနှင့် အဖွဲ့အစည်းများမှ ဖယ်ကြဉ်ခံရသည့် အရေးကြီးမှုနည်းသည့် လူများ သို့မဟုတ် အုပ်စုများဖြစ်ကြသည်။ လူနည်းစုအုပ်စုများသည် အရင်းအမြစ်များ၊ အခွင့်အလမ်းများနှင့် ဆုံးဖြတ်ချက်ချခြင်း လုပ်ငန်းစဉ်များကို လက်ခံခွင့်မရပါ။ ဖယ်ကြဉ်ခံရခြင်းသည် လူမျိုး၊ လူမျိုးစိတ်၊ သက်ဆိုင်ရာ လိင်၊ လိင်စိတ်၊ သို့မဟုတ် စီးပွားရေးအခြေအနေ အပါအဝင် အကြောင်းအရင်းများအပေါ် အခြေခံနိုင်သည်။ လူမျိုးစုများနှင့် မသန်စွမ်းသူများသည် ဖယ်ကြဉ်ခံရသော အုပ်စုများ၏ ဥပမာများဖြစ်သည်။ ထို့အပြင် “ထိခိုက်နိုင်သော အုပ်စု” ကိုလည်း ဤအပိုဒ်တွင် ကြည့်ပါ။